Salep Nedir, Nasıl Tüketilir ve Salebin Faydaları Nelerdir?

Kahve ve çay kadar geleneksel olan ve kış aylarında en sık tüketilen içeceklerimizden birisi de saleptir. Soğuk günlerde tüketilmesinin en önemli nedenleri ise faydaları arasında gizlidir. Vücutta yarattığı yumuşatıcı etkisinden dolayı daha çok soğuk kış aylarında tüketilir.
Kış aylarının vazgeçilmezi sahplep lezzetini sofralara taşımak için Pakmaya'nın Geleneksel Sahlep ürününü deneyebilirsiniz. Şimdiden afiyet olsun!

Salebi Derinlemesine İnceliyoruz: Salep Nedir?

Soğuk havalarda elimizden düşürmediğimiz, gece gündüz demeden afiyetle içtiğimiz sıcacık salep aslında salepgiller familyasından gelen otsu bir bitki çeşidi. Mor veya kırmızı renkteki çiçek kısımları salkım salkım, gövde kısmı da silindirik ve dik şekildedir. Asıl salep olarak bardaklarınızla buluşan bu faydalı toz, salebin yumrularından elde edilir.

Salebin Tarihi

İlk olarak Ortadoğu şehirlerinde yetiştirilen ve 8. yüzyılda kullanılmaya başlanan salep bitkisi aslında o yıllardan önce de biliniyordu. Ancak salep içecek olarak kullanılmasından daha çok tıp ve ticarette kullanıldı; hatta mitolojide de salebe rastlanır. O yüzden asıl keşfinin 8. yüzyılda olduğunu söylesek yanlış olmayacaktır. 8. yüzyıl Türkler’in İslamiyet'i kabul ettiği dönemlere denk gelir. O dönemlerde alkollü içeceklerin yasaklanması salebe olan talebin artmasını sağlamış ve hatta "salep dükkanları" bile açılmış. 

Tarihi tıp filozofu İbni Sina "Kanun" adlı eserinde salebe dair detaylı bilgilere yer verir. Salebe iştah açıcı, zihin açıcı gibi nitelemelerle açıklık getirmeye çalışır. En önemli verilerden bir diğeri ise Osmanlı'nın macun defterlerinde yazılıdır. Padişahlar için hazırlanan macun tariflerinin kaydedildiği bu defterin farklı bölümlerinde saleple ilgili bilgiler vardır.

Salep Faydaları Nelerdir?

Doğal ve saf salep tozu içerisinde katkı maddesi barındırmadığı için sağlığa pek çok yönden fayda sağlar. Salebin faydaları şu şekilde sıralanabilir:

Üst Solunum Yollarını Yumuşatır

İçerisinde yer alan musilaj bileşeni sayesinde boğaz yollarını yumuşatır. Dolayısıyla öksürük, nezle ve bronşit gibi üst yolunum yolu hastalıklarının tedavisinde yararlıdır.

Regl Sancılarına İyi Gelir

Sancılı adet dönemi geçiren kadınların salep tüketmesi oldukça faydalıdır. Çünkü salep, regl sancılarının dinmesine destek olur. Ayrıca gebelikte sıklaşan rahim kasılmalarının azalmasına ve gebeliğin daha kolay geçmesine yardımcı olur.

Beslenme Üzerinde Olumlu Etki Sağlar

Salebin en önemli faydalarından birisi de iştahı açmasıdır. Eğer düzensiz besleniyorsanız ve iştahsızlıktan yakınıyorsanız her gün bir iki bardak salep içebilirsiniz.

Bağırsak Yollarını Düzenler

Salep içindeki musilaj bileşeni, bağırsak hareketlerinin düzenlenmesinde oldukça olumlu katkılar sağlar.Bebeklerin ve yetişkinlerin kabızlık şikayetlerini ortadan kaldırır. Midedeki hazımsızlığı giderir. Ayrıca çocuklarda görülen bağırsak kurtlarının da düşmesinde ve ishalin ortadan kaldırılmasında etkilidir.

Vücut Sıcaklığını Dengede Tutar

Grip veya nezle gibi hastalıklarla karşılaşmanız durumunda vücudunuzda titreme veya üşüme gibi şikayetler hissedebilirsiniz. Solunum yolu hastalıklarında veya çok soğuk etkisi altında kalmanız durumunda bir bardak salep içerek sıcaklığınızın dengede kalmasını sağlayabilirsiniz. Ter atacağınız için kısa sürede hastalıktan kurtulmanıza yardım eder.

Direncinizi ve Kuvvetinizi Artırır

Kalp sağlığınıza destek olur, bünyenizi daha kuvvetli ve dirençli hale getirmeye yardımcı olur.

Sinirlerinizi Yatıştırır

Salebin gergin ve sinirli olduğunuz zamanlarda da tüketilmesi önerilir.  Salebin yumuşak içimi, gergin ve sinirli anlanızda rahatlamanızı sağlar, bedeninizi sakinleştirir.

Salebin Gelişimine de Kısaca Değinelim

Bitkinin gelişimi, eski yumrunun yeni yumru oluşturması şeklinde olur. Geçen yıldan kalan yumru, bahar mevsimlerinde kökleri aracılığı ile yeni yumrunun gelişmesine yardım eder. Yeni yumru oluşumundan sonra da eskinin işlevini kaybettirir. Salebin yapımında ise bu yeni yumrulara ihtiyaç duyulur. Tarladan alınan yeni yumrular kaynatılır ve daha sonra güneşte kurutulur. Bu işlem yumruların gelişimini durdurmak için yapılır.

Çünkü topraktan çıkıp doğrudan işleme tabi tutulmadan bir süre bekletilen yumrularda bahar aylarına doğru enzimatik faaliyetlere bağlı olarak yeni orkide çiçekleri oluşur. Yumruların kaynatılmasının bir diğer nedeni ise, lezzetini ve aromatik karakterlerini açığa çıkartmaktır. Ardından kurutulan bu yumrular taş değirmende öğütülerek kullanıma hazır hale getirilir.

Salebin İçeriğinde Neler Var?

Kış içeceğimiz salebe yumuşaklık veren ve salebin hafif içimli olmasını sağlayan özellikler şüphesiz içinde bulunan bileşenlerde saklı. Salebin içinde nişasta, uçucu yağ, azotlu maddeler ve musilaj yer alır. Salebin faydaları konusunda ise içinde bulunan bu musilaj bileşeninin büyük bir öneme sahip olduğunu görüyoruz. Ayrıca salep, yumuşaklığını da hafif yapışkan özelliği bulunan musilaj sayesinde kazanır. Salepten gerçek anlamda yumuşak ve hafif bir lezzet alabilmek için taze ve katkısız olmasına dikkat etmek gerekir.

Salep Nerede Yetişir?

Çayırotu, orchis ve çam çiçeği isimleriyle de bilinen bu bitkinin en çok yetiştirildiği yerler nemli bölgelerdir. Türkiye'nin Ege, Marmara, Batı Karadeniz bölgelerinde yetişme alanları bulunur. Özellikle Burdur'un Bucak ilçesi en çok yetiştiği bölgelerden biridir. Hatta Bucak ilçesini, "salep merkezi" olarak nitelendirebiliriz. Ayrıca Muğla, Kastamonu ve Isparta şehirlerinde de sıklıkla üretimi yapılır. Salebin üretim bölgelerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Güney Anadolu: Muğla civarından Silifke-Gülnar kesimine kadar olan bölgeler.

Antalya: Toros Dağları'nı kapsayan kesimde, Elmalı'dan Alanya ilçesine kadar uzanan güzergâh.

Kuzey Anadolu: Kastamonu şehri.

Güneydoğu Anadolu: Malatya, Adıyaman ve Kahramanmaraş şehirleri.

Doğu Anadolu: Muş, Van ve Bitlis civarı.

Salep Nerelerde Kullanılır?

Havaların soğumasıyla birlikte içmeye başladığımız salep, içecek olarak tüketilmesinin yanı sıra gıda ve ilaç sanayisinden kozmetiğe kadar uzanan pek çok alanda kullanılabilir. İçecek olarak kullanılmasının dışında en çok Maraş dondurması içerisine eklenir. Çünkü Maraş dondurmasının sert ve yoğun kıvamlı olması, salebin içinde yer alan "glikomannan" maddesi sayesindedir. Glikomannan, süt ile birleştirildiğinde şişerek daha yoğun ve sert kıvama dönüşür ve dondurmanın kendine has özelliğini ortaya çıkarır. O nedenle de dondurma üretiminde sıklıkla tercih edilir.

Salep Nasıl Tüketilir?

Geleneksel şekilde salep tüketmek istiyorsanız öncelikle saf salep, toz şeker, vanilya ve süt gibi başlıca malzemelerinizi hazır edin. Daha sonra sütü ocakta kanatmaya başlayın. Sütünüz kaynarken diğer yandan salep, toz şeker ve vanilyayı bir kapta harmanlayın. Toz karışımı tencereye ilave edin. Sonra hızlı şekilde karıştırarak pişirin. Tüm malzemeleri ekledikten sonra hızlı şekilde çırpma teliyle karıştırın. Kendine has koyu kıvamını aldıktan sonra ocağı kapatın. Ardından da üzerine toz tarçın serpiştirerek servis yapın. Afiyet olsun.

Enfes Salepler İçin Buraya Dikkat: Salep Pişirmenin Püf Noktaları

Her lezzetin püf noktası olduğu gibi salep pişirmenin de bazı dikkat edilecek yanları bulunuyor. Daha lezzetli ve kusursuz bir tarif hazırlayabilmeniz için derlediğimiz püf noktalarını göz önünde bulundurmanızda fayda var.

Saf ve Gerçek Salep Tozu

Ağızlara layık nefis bir salep tadı için kullanacağınız salep tozunun saflığı oldukça önemli. Dışarıdan bilmeden aldığınız salep tozlarıyla çoğu zaman istenilen tadı alabilmek mümkün olmuyor. O nedenle her zaman kaliteli ve bildik markaların ürünlerini almaya dikkat etmelisiniz.

Salep Tozunun Tazeliği

Eğer salebinizi evinizde kendiniz hazırlamak istiyorsanız mutlaka azar azar almaya çalışın. Çünkü evde uzun süre beklemiş salep tozu, hazırlayacağınız tarifin tadını ve kıvamını bozarak kötü bir lezzete sebebiyet verebilir. O nedenle tüketim durumunuza göre azar azar alarak pişirmeniz daha sağlıklı olacaktır.

Topaklanmanın Önlenmesi

Salep tozunu süt içerisine eklediğinizde hemen dibe çökerek topaklanabilir. Haliyle içerken ağzınıza gelen salep parçaları güzel bir lezzet almanıza engel olacaktır. O nedenle salep yaparken, hazırladığınız karışımın süt ile homojen şekilde karışmasına özen göstermelisiniz. Salebinizi dilerseniz sütle karıştırdıktan sonra da pişirebilirsiniz.

Muhallebi Kıvamı Önemli

Salebin kıvamı kahve veya çay gibi diğer içeceklerden farklı, yumuşak bir muhallebi kıvamında olmalıdır. O nedenle ocağı kapatmadan önce mutlaka bu ayrıntıyı göz önünde bulundurmalısınız. Aksi takdirde salebinizden ideal bir tat alamayabilirsiniz. Salebi, aktarlardan alacağınız saf tozu ile kendi damak zevkinize göre hazırlayıp tüketebilirsiniz. Ama daha pratik ve hızlı şekilde pişirebilmenizin de yolu var! Zamandan tasarruf etmek için Pakmaya'nın Salep ürününü tercih edebilir, 3 dakikada geleneksel ve doğal tatta bir salep hazırlayabilirsiniz.